De spanning tussen vrijheid en verbondenheid is een van de grootste dilemma’s van onze tijd. Als we ons verbonden voelen met onze groep, gemeenschap, volk of natie, dan is onze relatie met de vreemdeling duidelijk: hij valt erbuiten. Us and them. Maar wat gebeurt er als we allen vrije individuen willen zijn die elke verbondenheid al snel als beklemmend ervaren? Wat gebeurt er als we het liefst ‘op een planetaire schaal’ leven, zoals Peter Sloterdijk het ooit noemde? Worden we dan niet allemaal vreemdelingen, voor elkaar en voor onszelf?
Laurens ten Kate leidt u in deze week door de geschiedenis van het denken over vreemdelingschap, van het Bijbelse Exodus-verhaal via Augustinus naar Friedrich Nietzsche en Hannah Arendt. Het denken zullen we telkens concretiseren in beelden: hoe hebben kunstenaars en filmers onze ontmoeting met de vreemdeling verbeeld? We zullen ontdekken dat de balans tussen het vreemde en het bekende in de geschiedenis steeds meer onder druk komt te staan. Een nieuwe ethiek van gastvrijheid is nodig.
We lezen voor deze week in Villa Sofia een hoofdstuk uit Ten Kate’s nieuwe boek in wording: Wereldtijd. Vrijzinnige vragen over vrijheid en verbondenheid, dat in het najaar van 2024 bij Uitgeverij Boom zal verschijnen. Het hoofdstuk, getiteld ‘De universele vreemdeling’, zal als rode draad dienen in de lessen en in onze gesprekken.
